کمبود ذخیره تخمدان (DOR) هنگامی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌های زن توانایی تولید مثل خود را از دست می‌دهند این مسئله می‌تواند باعث ناباروری شود. ذخیره تخمدان زنان به کیفیت و کمیت تخمک‌های او اشاره دارد و کاهش ذخیره تخمک به معنای کاهش کمیت و کیفیت تخمک‌ها در تخمدان است. در این مقاله نگاهی به این مقوله و درمان آن خواهیم داشت.
قبل از مطالعه ادامه مطلب، حتما به این قسمت توجه کنید
چنانچه کمبود ذخیره تخمدان دارید، به این معنی است که اگر قصد بارداری دارید، باید زودتر باردار شوید، چرا که هرچقدر بگذرد، این ذخایر کمتر شده و شانس شما برای بارداری کمتر می شود. پس دیگر فرصت سعی و خطا ندارید. بهتر است کاملا با شرایط باروری خود و همسرتان آشنا باشید و سپس اقدام به بارداری هدفمندی داشته باشید. بهتر است ابتدا به سوالات لینک زیر پاسخ دهید تا شرایط شما توسط سیستم تحلیل شود و اطلاع جامعی از شرایط باروریتان داشته باشید. سپس به کمک راهکارهایی که با توجه به پاسخ های شما داده شده است، می توانید اقدام به بارداری هدفمندی داشته باشید.
دلایل کمبود ذخیره تخمدان
کاهش ذخیره تخمدان معمولا یک عارضه طبیعی است که در حوالی یائسگی اتفاق می افتد، اما میزان کاهش تخمک ها می تواند در افراد مختلف، متفاوت باشد.
معمولا افزایش سن اصلی‌ترین دلیل کاهش ذخایر تخمک در زنان است اما این مسئله می تواند ناشی از ناهنجاری‌های ژنتیکی، برخی درمان‌های پزشکی و حتی آسیب‌های جسمی نیز رخ دهد.
پزشکان از آزمایش هورمون و تصویربرداری و سونوگرافی برای ارزیابی میزان ذخیره تخمدان در یک زن استفاده می‌کنند. هیچ درمانی نمی‌تواند روند کاهش ذخیره تخمدان را متوقف کند ، اما زنانی که به دلیل کم بودن تعداد تخمک یا کیفیت آن نابارور هستند، می توانند از درمان های کمک باروری برای بارداری استفاده کنند.
منظور از کاهش ذخیره تخمدان چیست؟
چطوری در کمترین زمان ممکن باردار بشم؟🤰
ذخیره تخمدان به تعداد تخمک‌های قابل بارور شدن در دو تخمدان زنان اشاره میکند که این مسئله بر تعداد و کیفیت تخمک‌ها توجه دارد. کاهش ذخایر تخمدان به از بین رفتن پتانسیل باروری طبیعی در تخمدان‌ها به دلیل تعداد کم یا کیفیت تخمک های باقیمانده اطلاق می‌شود.
بالا رفتن سن از جمله عواملی است که باعث کاهش ذخیره تخمدان می شود، اما نقایص ژنتیکی، درمان‌های پزشکی تهاجمی که به سیستم تولید مثل آسیب می‌رساند ( مثل پرتو درمانی سرطان)، برخی از جراحی‌ها و آسیب‌ها نیز می‌توانند باعث DOR شوند. در بسیاری از موارد دلیل مشخصی برای کاهش نسبی ذخیره تخمدان وجود ندارد.
میانگین تخمک براساس سن چقدر است؟
میانگین تخمک در تخمدان های شما به سن بستگی دارد. خوب است بدانید که وقتی هنوز در رحم بودید، تخمک داشتید. به بیان ساده تر، تولد شما همراه بود با ذخیره دان کاملی از تخمک ها. با به دنیاآمدنتان این ذخیره به تدریج کمتر شد.
بنابر مطالعات دانشکده باروری و زنان و زایمان، در هر دوره سنی میانگین تخمک های شما به این صورت است:
◄ در هفته بیستم: 6-7 میلیون
◄ در زمان تولد: 1-2 میلیون
◄ بلوغ: 300-500 هزار
◄ حدود 37 سالگی: 25 هزار
◄ حدود 51 سالگی: تقریبا 1000 تخمک
در مطالعات سال 2015 اشاره شد که کاهش ذخیره تخمک عموما با سطح هورمون ها سنجیده می شود نه با تخمک های موجود در تخمدان که همین تعریف، تعریف ذخیره تخمدان را کمی پیچیده میکند.
ازآنجاییکه کاهش این تعداد با آزمایش خون برای تعیین سطح هورمون ها مشخص می شود نه با شمارش تخمک، بنابراین تعیین این مقدار در فردی که دچار کمی تخمک است چندان ساده نیست.
علائم کمبود تخمدان کدام اند؟
البته علائم مشخصی وجود ندارد. هرچند افراد در چنین شرایطی ممکن است یکی از علائم زیر را داشته باشند:
- به سختی باردار می شوند.
- قاعدگی باتأخیر یا توقف آن
- چرخه قاعدگی کوتاه تر از روزهای عادی با درنظر گرفتن میانگین دوره 28 روزه
- خونریزی قاعدگی سنگین
- سقط جنین
البته گفته می شود که این علائم همیشگی نیستند. به همین دلیل، درصورت اقدام به بارداری ناموفق، بهتر است حتما با پزشک در این مورد صحبت کنید.
درمان کاهش ذخیره تخمدان
در زنانی که به کاهش ذخایر تخمدان دچار می شوند معمولا بارداری با لقاح آزمایشگاهی (IVF) همانند تلاش‌های طبيعی برای باردار شدن رخ می‌دهد، به این معنا که لزوما بارداری با اولین عمل لقاح مصنوعی صورت نمی‌گیرد. به علاوه ، زنان مبتلا به DOR به دلیل پایین آمدن کیفیت تخمک، در هنگام بارداری از طریق IVF با تخمک‌های خود، بیشتر در معرض سقط جنین قرار دارند.
کاهش ذخیره تخمدان سن مشخصی ندارد و ممکن است در هر فرد در شرایط و سنین مختلفی ایجاد شود، به طور مثال ممکن است یک زن در 40 سالگی همچنان بارور باشد اما یک زن دیگر در آستانه 30 سالگی با کاهش ذخیره تخمدان روبه‌رو شود، طبق گفته‌های انجمن پزشکی باروری آمریکا زنان قبل از ناباروری و قبل از پایان قاعدگی شروع به از دست دادن ذخیره تخمدان می‌کنند.
زنان در ابتدا با حدود 2 میلیون تخمک متولد می‌شوند. یعنی تعداد تخمک‌های قابل باروری از ابتدا در بدن زن وجود دارد، این تخمک‌ها پیوسته از میان می‌روند و با شروع زمان بلوغ حدود 400 هزار تخمک قابل باروری برای زنان باقی می ماند. در اواخر دهه 30 سالگی یک زن، این تعداد به حدود 27000 کاهش خواهد یافت. با شروع یائسگی در اکثر خانمها فقط حدود 1000 تخمک در تخمدان‌ها باقی مانده است.
یکی از رایج ترین روش های درمانی استفاده از مکمل هایی مثل DHEA یا آندروژن خفیف است. این مکمل به صورت هورمون و طبیعی در بدن تولید می شود ولی سطحی از آن با گذر زمان و بالا رفتن سن، کاهش پیدا میکند. مکمل این هورمون باعث افزایش باروری می شود.
یک مطالعه در سال 2010 با شرکت 33 زن دچار کاهش تخمک برای اثر این مکمل در لقاح مصنوعی آی وی اف انجام شد. بااینکه 1/23 % شرکت کنندگان که مکمل را دریافت کرده بودند زایمان طبیعی داشتند، آن دسته از زنانی که مکمل را دریافت نکردند با نرخ 4% زایمان طبیعی داشتند.
در یک مطالعه دیگر با مشارکت 77 زن دچار کمبود تخمدان مشخص شد که دریافت کنندگان مکمل با احتمال بسیار بالاتری موفق به بارداری شدند درحالیکه این موفقیت بدون لقاح مصنوعی انجام شد.
هرچند در مطالعه انجام شده در سال 2012 اشاره شد که بررسی های بیشتری برای اطمینان از تأثیرگذاری مکمل DHEA بر سطح باروری لازم است. در کنار این مکمل، روش های دیگری هم هست که در صورت تجربه کاهش تخمک میتوانید آنها را امتحان کنید.
ناگفته نماند که اگر این مشکل به موقع شناسایی شود، امکان فریزکردن تخمک های سالم برای آینده وجود دارد. حتی پزشک ممکن است فورا به شما آی وی اف را پیشنهاد بدهد.
همچنین میتوانید از گزینه تخمک های اهدایی استفاده کنید که در این مورد، تخمک فرد دیگری را دریافت خواهید کرد. این تخمک ها با روش آی وی اف بارور می شوند و بعد در رحم شما قرار میگیرند.
فراموش نکنید که روش درمانی انتخابی برای شما بستگی به شرایط شما دارد بنابراین مهم است که در این مورد با متخصص باروری صحبت کنید تا گزینه ها را برای شما توضیح بدهد.
علل کاهش ذخیره تخمدان
دلایل اصلی کاهش ذخایر تخمدان‌ها در زنان عبارتند از:
دلایل کاهش ذخیره تخمدان
- استعمال دخانیات از جمله سیگار کشیدن و مصرف قلیان
- ناهنجاری‌های ژنتیکی (کروموزوم شکننده X و سایر ناهنجاری‌های کروموزوم X).
- درمان‌های تهاجمی مانند پرتو درمانی برای سرطان یا سایر درمان های سرطان
- جراحی های تخمدان مانند جراحی برای درمان بیماری چون اندومتریوز
- بدون هیچ دلیلی
تشخیص DOR
کاهش ذخایر تخمدان در بیشتر زنان هیچ علامتی ندارد. بعضی از خانمها ممکن است یک دوره قاعدگی کوتاه‌تری را شاهد باشند. از 28 روز تا 25 روز. اما در بیشتر موارد ، زنان پس از آزمایش تشخیصی متوجه می‌شوند که کمبود ذخیره تخمدان دارند. این موارد شامل سونوگرافی ترانس واژینال و ارزیابی هورمون‌ها برای بررسی هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) ، استرادیول (نوعی استروژن) و هورمون ضد مولر (AMH) است.
FSH و استروژن شاخص خوبی برای باروری و همچنین پاسخ یک زن به القای تخمک گذاری یا تحریک است ، که می تواند به او در بارداری کمک کند. هورمون ضد مولری معمولاً با انعکاس تعداد تخمک‌های باقیمانده در بدن ارتباط خوبی با پتانسیل باروری دارد. این دو آزمایش سطح هورمون ، همراه با سونوگرافی از طریق واژینال ، می‌توانند کاهش ذخایر تخمدان را با اطمینان از سطح بالایی تشخیص دهند.
سخن پایانی
هیچ درمانی نمی‌تواند روند پیری تخمدان را کند کرده و از کاهش ذخیره تخمدان جلوگیری کند. با این حال، زنان مبتلا به DOR که هنوز هم مایل به بارداری هستند از طریق روش‌های پزشکی کمک باروری می‌توانند امیدوار به بارداری باشند.
اولین قدم بعد از تشخیص ذخایر کاهش یافته تخمدان در زنان برداشت تخمک‌های سالم و فریز کردن آنها است، این کار امکان باروری به واسطه لقاح مصنوعی در آینده را فراهم می‌سازد.
زنان همچنین می توانند از تخمک گذاری مصنوعی تخمدان استفاده کنند ، که یک شکل پزشکی تخمک گذاری است. در این روش درمانی از هورمون‌های تزریقی برای تحریک زن به تخمک گذاری تخمدان‌ها استفاده می‌شود. بعد از جمع آوری تخمک های بارور شده از آنها برای انجماد یا استفاده در چرخه IVF استفاده می‌شوند.
زنانی که تخمک‌های بی‌کیفیتی دارند یا ذخایر تخمدان آنها برای باروری مناسب نیست می‌توانند از گزینه اهدای تخمک استفاده کنند، یک زن می تواند با استفاده از تخمک‌های اهدا کننده که توسط اسپرم همسر خود بارور شده است (یا اسپرم اهدایی) و کاشت رویان حاصل از آن در رحم خود، به بارداری برسد. اگرچه کودک حاصل ژن‌های مادر حامل جنین را نخواهد داشت (اما ژن های دهنده تخمک و اسپرم همسر یا اهدا شده را خواهد داشت) ، مادر گیرنده باید بارداری را به پایان برساند و جنین را به دنیا آورد.
منبع: healthline
دیدگاهتان را بنویسید