چگونه بارداری خارج از رحم بر سلامت مادر و جنین تأثیر می‌گذارد؟ ( پیشگیری و تشخیص)

شما و همسرتان چقدر برای اقدام به بارداری آماده هستید؟ آیا همه شرایط یک بارداری سالم را دارید و پیش شرط های لازم را رعایت میکنید؟ راستی چقدر درمورد بارداری خارج از رحم میدانید و اینکه با وجود نادر بودن آن، شیوع زیادی بین زنان در سنین باروری دارد؟

دانلود اپلیکیشن

تیم سلامت بانوان مینت در این مسیر همراه شماست تا ضمن رعایت همه مراحل اولیه برای یک بارداری سالم، بتوانید به صورت کاملا هدفمند و در بازه زمانی 2-6 ماه به خواسته خود برسید. موفق باشید!

بارداری هدفمند در بازه 2-6 ماه را با اپلیکیشن مینت تجربه کنید!

بارداری خارج از رحم چیست؟

از زمان بارورسازی تا زایمان، هر بارداری چند مرحله را در بدن  زن شامل می شود. یکی از این مراحل زمانی است که تخمک بارور شده وارد رحم می شود و به دیواره آن می چسبد. اما بارداری خارج از رحم زمانی اتفاق می افتد که این تخمک بارور شده به رحم نمی چسبد. در عوض ممکن است به لوله های فالوپ، حفره شکمی یا دهانه رحم بچسبد.

با مثبت شدن بارداری زن، این تخمک بارور شده فقط در رحم است که رشد مناسبی دارد. بنابر آمار آکادمی پزشکان خانواده آمریکا AAFP، بارداری خارج رحمی در حدود یک نفر از 50 نفر زن باردار شناسایی می شود.

توجه داشته باشید که در صورت درمان نشدن این نوع بارداری، عمل جراحی مورد نیاز است. اما درمان مناسب خطر بروز مشکلات جدی تر ناشی از بارداری خارج رحمی را کاهش می دهد و برای بارداری بعدی شانس دیگری خواهید داشت که خطرات کمتری را شامل می شود.

دلایل بروز بارداری خارج رحمی رحم کدام اند؟

باید اضافه کنیم که دلیل این مشکل همیشه روشن نیست. در برخی موارد دلایل زیر باعث بروز بارداری خارج از رحم می شود:

• التهاب یا زخم لوله های فالوپ از بیماری، عفونت یا جراحی قبلی
• فاکتورهای هورمونی
• ناهنجاری های ژنتیک
• نواقض مادرزادی
• بیماری هایی که ظاهر و وضعیت لوله های فالوپ و اندام های باروری را تحت تأثیر قرار می دهد.

ناگفته نماند که پزشک شما ممکن است بتواند اطلاعات بیشتری را در مورد شرایطی که دارید در اختیارتان قرار بدهد.

بارداری خارج از رحم چه خطراتی برای مادر دارد؟

همه زنانی که در سن باروری هستند ممکن است این مشکل را تجربه کنند. اما شرایط زیر خطر بروز بارداری خارج رحمی را افزایش می دهد:

• سن باروری 35 یا بالاتر
• سابقه جراحی اندام لگنی، جراحی شکمی یا سقط جنین مکرر
• سابقه ابتلا به بیماری التهاب لگنی
• سابقه اندومتریوز
• انجام لقاح باوجود بستن لوله یا کاشتن IUD
• بارورسازی با داروهای باروری و جراحی های مختلف
• سیگار کشیدن
• سابقه ابتلا به بیماری های مقاربتی مثل سوزاک یا کلامیدیا
• تشخیص مشکلات و ناهنجاری های ساختاری در لوله های فالوپ که سفر تخمک را به رحم مشکل میکند.

بنابراین اگر یکی از فاکتورهای بالا در شما تشخیص داده شد میتوانید زیر نظر پزشک یا متخصص باروری خطرات بارداری خارج رحم را مدیریت کنید و آنها را کاهش دهید.

بارداری خارج از رحم چه علائمی دارد؟

بارداری خارج از رحم یعنی توقف بارداری

خوب است بدانید که از بین علائم اولیه بارداری، حالت تهوع و حساس شدن سینه ها از جمله علائم شایع در هر دو وضعیت بارداری خارج رحمی و بارداری طبیعی است. همچنین نشانه های زیر از جمله علائم شایع در بارداری خارج رحم هستند که نیاز به مراقبت های فوری پزشکی را نشان می دهند:

• درد موجدار تیز در ناحیه شکم، لگن، شانه ها یا گردن
• درد شدید که در یک پهلو احساس می شود. لکه بینی یا خونریزی واژینال خفیف تا سنگین
• سرگیجه یا از حال رفتن
• فشار در ناحیه مقعد

اگر هر یک از علائم زیر را تجربه میکنید و باردار هستید لازم است فورا ماما را در جریان قرار بدهید.

بارداری خارج از رحم چه زمانی مشخص می شود؟

اگر شک دارید که دچار بارداری خارج از رحم هستید لازم است فورا موضوع را به ماما اطلاع بدهید. توجه داشته باشید که این مشکل با آزمایش بدنی قابل تشخیص نیست. اگرچه پزشک ممکن است همچنان روش های مشابه را برای تشخیص و شناسایی فاکتورها انجام دهد.

اما بارداری خارج از رحم با سونوگرافی مشخص می شود؛ سونوگرافی واژینال. در این روش، وسیله ای وارد فضای واژن می شود که به کمک آن، پزشک میتواند ساک حاملگی را در رحم ببیند.

ماما همچنین ممکن است از آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون بارداری HCG و پروژسترون کمک بگیرد. فراموش نکنید که این هورمون ها در طول بارداری ترشح می شوند. اگر سطح این هورمون کاهش پیدا کند یا تغییری نداشته باشد و ساک حاملگی در سونوگرافی دیده نشود، احتمال تشخیص بارداری خارج از رحم بالا است.

ناگفته نماند که در صورت بروز شدید علائم مثل درد یا خونریزی زیاد، ممکن است فرصت کافی برای انجام این معاینات و آزمایش ها نباشد. بنابراین لازم است لوله فالوپ فورا با جراحی پاره شود چون خونریزی داخلی شدیدی را به دنبال دارد. در مرحله بعد، ماما جراحی را برای انجام مراحل درمانی فوری از سر میگیرد.

درمان بارداری خارج رحمی

اقدامات لازم برای درمان بارداری خارج از رحم کدام اند؟

به خاطر بسپارید که این مشکل سلامت مادر را تهدید میکند. رویان (جنین) هم زمینه رشد و تبدیل شدن به جنین را ندارد. بنابراین باید فوری رویان را از بدن مادر خارج کنند تا در کنار حفظ سلامت مادر، شانس باروری در بلند مدت برای او وجود داشته باشد.

گزینه های درمان بارداری خارج رحمی به موقعیت بیماری و رشد آن بستگی دارد.

دارو درمانی

ممکن است تصمیم پزشک یا ماما این باشد که بعید است مشکلات جدی تری اتفاق بیفتد. در این مورد، پزشک دارودرمانی را برایتان درنظر میگیرد که زمینه گسترش بارداری خارج از رحم را کمتر میکند. از جمله داروهای رایج برای این وضعیت، متوترکسات methotrexate است.

خوب است بدانید که متوترکسات دارویی برای توقف رشد سریع تقسیم سلولی مثل سلول های توده بارداری خارج رحمی است. این دارو به صورت تزریقی هم تجویز می شود. البته لازم است آزمایش خون منظم هم برای اطمینان از تأثیر دارو بدهید.

توجه داشته باشید در صورت تأثیر مثبت دارو، علائمی را تجربه خواهید کرد که شبیه به علائم سقط جنین است. این علائم به شرح زیر هستند:

• گرفتگی
• خونریزی
• خارج شدن بافت از بدن

عمل جراحی خیلی به ندرت پس از دارو درمانی انجام می شود. باید اضافه کنیم که متوترکسات خطرات مشابهی را که در جراحی برای لوله های فالوپ وجود دارد ایجاد نمیکند. البته توجه داشته باشید که با مصرف این دارو چندین ماه امکان باردار شدن نخواهید داشت.

چشم انداز بلند مدت پس از درمان

داشتن چشم انداز پس از درمان بستگی به این دارد که آیا آسیب جسمی به بدن زن وارد شده است یا خیر. خبر خوب اینکه بسیاری از زنان پس از تجربه بارداری خارج از رحم، میتوانند بارداری موفقی داشته باشند. ناگفته نماند اگر هردو لوله فالوپ دچار مشکل نشده یا حتی فقط یکی آسیب دیده باشد، تخمک به همان روش طبیعی بارور می شود. البته اگر مشکلات باروری از قبل داشته باشید، بارداری بعدی شما را تحت تأثیر قرار می دهد و باعث افزایش خطر بارداری خارج رحمی در آینده می شود.

توجه داشته باشید که جراحی ممکن است جای زخم روی لوله های فالوپ شما به جا بگذارد و احتمال بارداری اکتوپیک را در آینده بالا میبرد. اگر برداشتن یک یا هردو لوله فالوپ لازم باشد، با متخصص در مورد گزینه باروری ممکن صحبت کنید. مثلا میتوانید به لقاح مصنوعی آی وی اف فکر کنید که تخمک بارور شده را داخل رحم شما جاگذاری میکنند.

از بین رفتن بارداری، فرقی نمیکند چقدر زود، به معنای واقعی کلمه آزاردهنده است. با ماما درمورد گزینه های ممکن ارتباط با گروه های حمایتی در محل زندگی تان صحبت کنید تا حمایت روانی بیشتری از سمت آنها دریافت کنید.

فراموش نکنید که اولویت خودتان هستید و باید بیشتر استراحت کنید، رژیم غذایی سالمی داشته باشید و اگر ممکن است ورزش کنید. برای پذیرش این فقدان به خودتان فرصت بدهید.

یادآوری میکنیم که بسیاری از زنان با داشتن چنین تجربه ای باز هم باردار می شوند و فرزندشان را در آغوش میکشند. وقتی آماده باشید موضوع را با پزشک در میان بگذارید تا گزینه های باردار شدن در آینده را برای شما توضیح بدهد.

مراقبت های خانگی

پزشک دستورالعمل لازم را برای مراقبت از خود درخانه می دهد تا پس از جراحی آن را رعایت کنید. هدف اصلی این است که جای بخیه را مرتب تمیز و خشک نگه دارید تا روند بهبود سپری شود. برای اینکه جای بخیه عفونی نشود، روزانه آن را چک کنید. این علائم شامل موارد زیر میشوند:

• خونریزی بدون توقف
• خونریزی بسیار زیاد
• بدبو شدن محل بخیه
• داغ شدن محل بخیه
• قرمز شدن و تورم

باید اضافه کنیم که باید انتظار کمی خونریزی واژینال سبک و لخته های خونی کوچک را پس از جراحی داشته باشید. این روند تا شش هفته پس از جراحی ادامه دارد. در ادامه با خودمراقبتی های بیشتر پس از جراحی آشنا خواهید شد:

◄ وسایل سنگین تر از 5 کیلو را بلند نکنید.

◄ برای پیشگیری از یبوست تا میتوانید آب بیشتری بنوشید.

◄ به ناحیه لگنی خودتان استراحت بدهید؛ رابطه جنسی منجر به دخول ممنوع، تامپون استفاده نکنید و دوش واژینال هرگز!

◄ در هفته اول پس از جراحی تا میتوانید استراحت و در هفته های بعدی به فعالیت خود تا جاییکه تحمل دارید اضافه کنید.

◄ اگر درد بیشتر می شود یا خارج از تحمل شماست حتما به پزشک اطلاع بدهید.

هشدارها درمورد بارداری خارج از رحم زودهنگام

از جمله اولین نشانه های چنین وضعیتی خونریزی سبک واژینال و درد لگنی است. اگر لوله های فالوپ نشتی خون داشته باشند، در شانه های خود احساس درد میکنید یا میخواهید زودتر از همیشه به دستشویی بروید. توجه داشته باشید که علائم خاص به نقطه جمع شدن خون و تحریک نوع عصب ها بستگی دارد.

علائم اورژانسی

اگر تخمک بارور شده همچنان در لوله های فالوپ رشد کند، باعث پارگی لوله خواهد شد. احتمال خونریزی سنگین در ناحیه شکمی وجود دارد. علائم چنین وضعیت بحرانی شامل سرگیجه شدید، از هوش رفتن و شوک می شود.

پیشگیری از بروز بارداری خارج از رحم

همه موارد این مشکل قابل پیش بینی و پیشگیری نیستند. ممکن است بتوانید خطر بروز این مشکل را با حفظ سلامت باروری خود کمتر کنید. قدم اول این است که از کاندوم در رابطه جنسی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی استفاده کنید. چون ابتلا به بیماری های مقاربتی زمینه ساز بروز بیماری التهاب لوله های فالوپ است.

همچنین، بهترین کار، مراجعه به موقع و منظم به پزشک برای انجام آزمایش های زنان و غربالگری است. با سیگار خداحافظی و از روش های پیشگیری از بارداری مناسب استفاده کنید. مصرف ویتامین های بارداری را هم فراموش نکنید.

سخن ما با شما

مشکلات و بیماری های زنانه از جمله مهم ترین و اصلی ترین موانع ناباروری زن هستند. توجه داشته باشید که عدم مراقبت صحیح از اندام باروری و رعایت نکردن اصول بهداشتی ( رابطه جنسی سالم و بی خطر)، سیگار کشیدن و موارد مشابه باعث می شود خطرات بسیاری حتی در زمان بارداری، سلامت مادر و جنین را تهدید کند.

بارداری خارج از رحم از جمله آنهاست که در صورت تشخیص آن، با سونوگرافی واژینال، بارداری ناموفق خواهد بود و لازم است از دارو درمانی یا در نهایت عمل جراحی برای کنترل وضعیت کمک گرفت.

منبع: healthline، mayoclinic