آیا مصرف دارو در بارداری خطرناک است؟(راهنمای محدودیت یا ممنوعیت مصرف)

بیش از 50% زنان باردار در طول دوران بارداری خود از داروهای نسخه ای یا بدون نسخه یا مواد مرسوم مثل تنباکو و الکل یا حتی داروهای غیرقانونی (مواد مخدر) مصرف میکنند. همچنین باید اضافه کنیم که مصرف دارو در بارداری رو به افزایش است.

ناگفته نماند به طور کلی مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری و پس از باردار شدن مجاز نیست مگر با تجویز و نظارت پزشک. چون بسیاری از این داروها به جنین آسیب می رسانند. خوب است بدانید که کمتر از 2-3 % ناهنجاری های مادرزادی جنین در نتیجه مصرف داروهایی است که برای درمان بیماری یا علائم آن درنظر گرفته می شود.

دانلود اپلیکیشن

سوپراپلیکیشن بانوان مینت بخشی را برای مادران آینده طراحی کرده است که چرخه بارداری نام دارد. شما با نظارت بر این چرخه میتوانید تمامی اطلاعات لازم درمورد بارداری هفته به هفته خود را در اختیار داشته باشید؛ از علائم حاملگی تا وضعیت سلامت مادر و جنین.

در بارداری هفته به هفته اپلیکیشن مینت منتظر چه باید باشید؟

اما گاهی مصرف دارو در بارداری برای حفظ سلامت مادر و جنین لازم است. در چنین مواردی نظر و نظارت ماما اهمیت دارد تا با توجه به خطرات و مزایای هر دارو، گزینه بی خطر یا کم خطرتر را برای مادر تجویز کند.

آیا مصرف دارو در بارداری خطرناک است؟

تأکید میکنیم که پیش از مصرف هرگونه دارو ( چه داروهای نسخه ای چه مکمل های تقویتی و داروهای گیاهی) لازم است حتما اول با ماما مشورت کنید. ماما درهرصورت مواد معدنی و ویتامین های ضروری بارداری را با درنظر گرفتن هرگونه ملاحظات پزشکی، برای شما تجویز خواهد کرد.

خوب است بدانید که مصرف دارو در ماه اول بارداری و ماه های دیگر باعث می شود تا دارو به تدریج از جفت به جنین منتقل شود. البته داروهایی که از این مسیر منتقل نمی شوند باز هم خطر آسیب رساندن به جنین را با خود به همراه دارند.

اثرات مصرف دارو در دوره بارداری

مصرف دارو در بارداری به روش های متفاوتی روی جنین تأثیر میگذارد:

◄ تأثیر مستقیم روی جنین که باعث آسیب، رشد غیرعادی منجر به ناهنجاری مادرزادی یا مرگ می شود.

◄ باعث تغییر عملکرد جفت می شود؛ یعنی معمولا رگ های خونی را باریک میکند و در نتیجه اکسیژن و مواد مغذی محدودی به جنین می رسد. گاهی این محدودیت باعث کم وزنی یا نارس بودن نوزاد در زمان تولد می شود.

◄ باعث انقباض اجباری عضلات رحم می شود و غیرمستقیم با کاهش تأمین خون یا تحریک رحم برای زایمان زودرس، به جنین آسیب می رساند.

◄ غیرمستقیم بر جنین تأثیر میگذارد؛ مثلا مصرف دارو در دوران بارداری برای کاهش فشار خون ممکن است باعث کندشدن گردش خون به سمت جفت و در نتیجه کاهش اکسیژن و غذارسانی به جنین شود.

رده بندی مصرف دارو در بارداری

مصرف دارو در بارداری برای میگرن و سرفه ممنوع یا محدود است.

جدای از آشنایی با اثرات کلی مصرف هرگونه دارو در این دوره، بهتر دانستیم جزئیاتی درمورد رده بندی مصرف انواع آن در 9 ماه بارداری در اختیار شما قرار بدهیم:

انواع واکسن در دوره بارداری

زنان باردار هم به همان اندازه زنان عادی باید نسبت به ایمن سازی بدن خود حساس باشند. البته توجه داشته باشید که واکسن آماده شده با ویروس زنده ( مثل واکسن سرخجه و آبله مرغان) برای زنان باردار تجویز نمی شود.

انواع واکسن ها در دوران بارداری ( مثل وبا، هپاتیت A و B، تیروئید، طاهون و هاری) تنها درصورتی برای مادر آینده تجویز می شوند که خطر رشد نگران کننده بیماری یا عفونت وجود داشته و البته عوارض دریافت واکسن، کمتر باشد. هرچند، برای آن دسته از مادران آینده ای که سه ماهه دوم و سوم حاملگی خود را در فصل سرد سال سپری میکنند، مصرف دارو سرماخوردگی در بارداری و دریافت واکسن آنفلوآنزا مناسب است.

همچنین ناگفته نماند که بین هفته 27 بارداری تا هفته 36 بارداری زمان مناسبی برای دریافت واکسن کزاز است. در رده بندی مصرف دارو در بارداری، این واکسن از بدن مادر دربرابر ابتلا به کزار و سیاه سرفه محافظت میکند.

مرکز پیشگیری و کنترل بیماری ها در آمریکا CDC توصیه میکند که همه افراد بالای پنج سال از جمله زنان باردار، شیرده و آن دسته از زنانی که قصد باردار شدن دارند، واکسن کرونا را دریافت کنند. البته مستندات پزشکی درمورد بی خطر و اثرگذار بودن واکسن کرونا در بارداری همچنان ادامه دارد.

اطلاعات به دست آمده گویای این هستند که فواید دریافت واکسن کرونا بیشتر از خطرات احتمالی دریافت آن در دوره حاملگی است.

داروهای ضدافسردگی در بارداری

داروهای ضدافسردگی مخصوصا بازدارنده های جذب سروتونین مثل پروکستین paroxetine عموما در دوران بارداری تجویز می شوند. مصرف این نوع داروها رایج است چون حدود 7-23 % حاملگی ها با تجربه افسردگی در بارداری همراه است. همچنین مزایای مصرف دارو در بارداری معمولا بیشتر از خطرات آن است.

ظاهرا پروکستین باعث افزایش خطر ناهنجاری های مادرزادی در جنین می شود. پس اگر این دارو برای شما تجویز شود، لازم است برای اندازه گیری ضربان قلب جنین، اکوی قلب انجام بدهید. البته داروهای ضدافسردگی دیگر چنین خطری ندارند.

مصرف داروهای ضدافسردگی در این دوره باعث می شود تا نوزاد پس از تولد علائمی مثل تحریک پذیری یا لرز داشته باشد. بنابراین برای پیشگیری از بروز چنین علائمی، ماما دز مصرفی را در سه ماهه سوم به تدریج کم میکند و پیش از تولد نوزاد، مصرف آن را باید قطع کنید.

مصرف دارو در بارداری: داروهای میگرن

مصرف داروهای میگرن در بارداری باید حتما زیر نظر ماما و با دز مشخص باشد. درنظر داشته باشید که داروهای مناسب شما با کمترین دز تجویز می شوند. همچنین به احتمال زیاد گزینه گفتار درمانی برای شما درنظر گرفته می شود.

مصرف پروپرانولول برای میگرن در بارداری بدون مانع است.

از جمله داروهای بی خطر که در دوران بارداری خود میتوانید مصرف کنید، داروهای مسدودکننده بتا (بتابلاکر) مثل پروپرانولول و لابتالول و همچنین مسدود کننده های کانال کلسیم مانند وراپامیل است.

آیا مصرف داروهای ضد قارچ در بارداری خطرناک است؟

خیر. تازمانیکه با مشورت ماما و زیر نظر مستقیم او برای مصرف این نوع داروها اقدام کنید، خطری سلامت شما و جنین را تهدید نمیکند.

نیستاتین، کلوتریمازول، میکونازول، تربینافین، سیکلوپیرکس و سولفید سلنیوم از جمله داروهای ضدقارچی موضعی بی خطر هستند. همچنین باید به پنج داروی خوراکی (قرص) ضدقارچ در دوران بارداری اشاره کنیم که شامل گریزوفولین، تربینافین و سه نوع داروی رده آزول (فلوکونازول، کتوکوتازول و ایتراکونازول) می شود.

دستور مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری چیست؟

مصرف دارو در دوره اقدام به بارداری با مراقبت و حساسیت بیشتری همراه است. در ادامه به چند نمونه از داروهای ممنوع اشاره میکنیم:

انواع آرام بخش (مسکن)- مصرف آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن در دوره اقدام کاملا ممنوع است. مخصوصا آسپرین تا 80% خطر سقط جنین را افزایش می دهد.

شربت سرفه– از جمله سرکوب کننده های رایج سرفه، دکسترومتورفان است. اگرچه شواهد پزشکی محکمی درمورد خطرناک بودن این دارو برای مادر آینده وجود ندارد ولی بسیاری از متخصصین باروری در بحث رده بندی مصرف دارو در بارداری، از مصرف شربت سرفه منع میکنند.

استروئیدها– مصرف داروهایی مثل پردنیزون و کورتیزون به دلیل مهار تخمک گذاری و اختلال در چرخه قاعدگی از جمله داروهای ممنوع در زمان اقدام هستند.

پایان بخش

از آنجاییکه دوران بارداری از جمله منحصربه فردترین رویدادهای شخصی هر زنی به شمار می رود، مراقبت های جدی تری را برای موفقیت آمیز بودن می طلبد. مثلا اگر به هر دلیلی مجبور به مصرف دارو تا قبل از اقدام به بارداری و باردار شدن بوده اید، با شروع بارداری باید حتما زیر نظر ماما یا مصرف دارو در بارداری را محدود یا متوقف کنید.

منبع: msdmanuals