تنبلی تخمدان یا در اصطلاح پزشکی سندرم تخمدان پلی کیستیک (Polycystic Ovary Syndrome) یک بیماری ژنتیکی با علت ناشناخته است. علائم این بیماری در سال 1712 توسط یک پزشک ایتالیایی به نام آنتونیو والیسنری توصیف شد. آمار نشان میدهید که بیماری تنبلی تخمدان در این روزها بسیار فراگیر شده است و چیزی در حدود 2 تا 27 درصد زنان در سن 15 تا 44 سالگی درگیر آن هستند و حتی از آن خبر هم ندارند.
این بیماری که معمولا در سنین باروری زنان شایع است، بر اثر اختلال هورمونی به وجود میآید. همچنین پیامدهای بسیاری نیز دارد و یکی از عوامل مهمی است که میتواند موجب عدم باروری در زنان شود. البته عوامل بسیاری میتواند موجبات ابتلا به این بیماری را فراهم آورد که آنها را در ادامه مورد بررسی قرار میدهیم. اگر به سلامتی خود اهمیت میدهید و فکر میکنید با این مشکل درگیر هستید یا ممکن است خودتان یا اطرافیانتان در آینده آن را تجربه کنید، با ما همراه باشید. در این مقاله تلاش میکنیم که شما را با این بیماری، عوامل آن و راهکارهایی برای درمان آن استفاده کنیم.
تنبلی تخمدان چیست؟
تنبلی تخمدان که به اختصار PCOS هم نامیده میشود، یک نوع بیماری هورمونی زنانه است که در سنین باروری (از بلوغ تا یائسگی) بانوان رایجتر است. دلیل ابتلا به این بیماری شفاف نیست اما به طور کلی احتمالاتی وجود دارد که ابتلا به این بیماری را بیشتر میکند. این بیماری بر کارکرد فولیکولها و درنتیجه عملکرد تخمکها تاثیر میگذارد. همین امر موجب میشود که بدن فرد تغییرات هورمونی زیادی را تجربه کند و قاعدگیهای نامنظمی را برای او به وجود آورد. در چرخهی طولانی این بیماری، فرد ممکن است علائم بسیار دیگری را نیز تجربه کند که در ادامه به آن میپردازیم. نکتهی مهم در این چرخه آن است که در صورت بهبود نیافتن این بیماری، فرد مبتلا ممکن است عدم باروری را نیز تجربه کند. پس آگاهی و اطلاع دربارهی آن اهمیت بسیاری پیدا میکند.
البته گفتنی است که این بیماری با داشتن تخمدان ضعیف یا کمبود ذخیره تخمدان، متفاوت است. در تخمدان ضعیف، فرد مبتلا به بیماری، ذخیرهی تخمدانی کمی دارد و AMH وی زیر 1/1 است اما در فردی که دچار تنبلی تخمدان است، AMH بین 3 تا 5/3 است. پس مهم است که این دو بیماری را با هم اشتباه نگیرید تا بتوانید به طور صحیح آن را درمان کنید.
چرا تنبلی تخمدان به وجود می آید؟
در شروع هر سیکل و دورهی قاعدگی، ترشح هورمون FSH از غدهی هیپوفیز باعث میشود چندین تخمک در تخمدان، شروع به فعالیت کنند. این تخمکها رشد پیدا کرده و به تکامل میرسند. معمولا در سیکلهای منظم قاعدگی، بین روزهای دوازدهم تا شانزدهم دوره تخمکی که از دیگر تخمکها رشد و باروری بهتری داشته است، آزاد میشود. البته این تخمک معمولا بر اثر ترشح هورمون LH که از هیپوفیز هدایت شده، ترشح میشود. این امر که بر اثر تغییرات هورمونی به طور طبیعی در بدن همهی زنان صورت میگیرد، ممکن است دچار اختلالاتی نیز بشود. در صورتی که هورمونهای زنانهی فرد دچار اختلال شوند، به طوری که تخمکهای تولید شده نتوانند آزاد شوند، میتواند مشکلات و بیماریهایی را برای فرد ایجاد کند. یکی از این بیماریها تنبلی تخمدان یا سندرم پلی کیستیک است.
همانطور که گفتیم، در حالت طبیعی پس از آن که تخمک به رشد و تکامل میرسد، آزاد میشود. این پروسه معمولا در طی هر سیکل قاعدگی و برای همهی زنان صورت میگیرد. در هنگامی که اختلال هورمونی در بدن به وجود میآید، تخمکهای رشد یافته، نمیتوانند آزاد شوند. این تخمکهای آزاد نشده، که قرار بود در دورهی قاعدگی به فولیکول بالغ تبدیل شوند، به صورت فولیکولهای کوچک نابالغ در تخمدان باقی میمانند. این فولیکولهای کوچک باقی مانده در تخمدان به بیماری پلی کیستیک معروفند و باعث بسیاری از مشکلات در فرد میشوند. البته از آنجایی که کلمهی پلی کیستیک به معنای بسیاری از کیستها است، این بیماری را به خوبی و سادگی توضیح میدهد.
علائم تنبلی تخمدان
علائم تنبلی تخمدان
علائم و نشانههای این بیماری به صورت معمول در اولین دورهی قاعدگی در دوران بلوغ مشاهده میشود. پریودهای نامنظم و چرخهی قاعدگی بسیار طولانی مدت میتواند از علائم اصلی این بیماری باشد. البته این علائم میتواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. همچنین در سنین مختلف ممکن است علائم متفاوتی در افراد دیده شود. ضمنا این بیماری علائم ظاهری دیگری نیز دارد که در ادامه برای شما ذکر میکنیم:
- پریودهای نامنظم و طولانی
- دورهی قاعدگی سنگین یا خیلی سبک و غیرطبیعی
- کمبود تخمک گذاری
- افزایش انسولین در خون
- افزایش موهای زائد بدن بر اثر افزایش هورمونهای مردانه در بدن
- ضخیم شدن موهای هورمونی در بدن
- افزایش بیش از اندازه چربی پوست
- جوشهای سر سیاه و آکنه پوستی شدید
- تیرگی پوست گردن، کشاله ران و زیر پستانها
- ریزش و نازکی موی سر که ممکن است به طاسی نیز برسد.
- بزرگ شدن تخمدان و وجود کیست در تخمدان
- کاهش سطح استروژن و افزایش سطح آندروژن
- اختلال در بارداری و سقط جنین
- سردردهای هورمونی
- افزایش وزن بیدلیل و چاقی شکم
- پوسته پوسته شدن پوست گردن و زیر بغل
چه کسانی مستعد ابتلا به تنبلی تخمدان هستند
هنوز محققان و پزشکان به طور دقیق نمیدانند که این بیماری به چه دلایلی ایجاد میشود و به چیزی باعث بروز این بیماری در فرد میشود. در نتیجهی آن افراد مستعد این بیماری به صورت کاملا دقیق قابل ذکر نیستند اما پژوهشها نشان میدهد برخی از افراد بیشتر به این بیماری مبتلا میشوند. محققان نیز عواملی را ذکر کردند که باعث افزایش احتمال تبتلا به این بیماری میشود. برخی از این عوامل عبارتند از:
- افزایش هورمونهای مردانه در بدن
- ژن و ارث، وجود بیماری در خانواده
- چاقی فرد
- مقاومت بدن در برابر انسولین و بالا رفتن سطح قند خون
- ابتلا به دیابت
- داشتن بیماریهای قلبی و عروقی
- داشتن فشار خون بالا
- بیماریهای روانی مانند اضطراب و افسردگی
- اختلال در عملکرد هورمون انسولین
- افزایش کلسترول ناسالم در بدن
- وقفهی تنفسی در خواب یا آپنهی خواب
- سرطان آندومتری
نحوه تشخیص تنبلی تخمدان
تشخیص و درمان به موقع تنبلی تخمدان بسیار مهم است. این اتفاق میتواند باعث شود، از مشکلات و پیامدهای بسیاری جلوگیری شود. این بیماری از آن دسته بیماریهایی است که تا هنگامی که بیماری وخیم نشده است، درمان بسیار سادهتری را دارد.
نحوه تشخیص تنبلی تخمدان
تشخیص این بیماری به کمک تمام علائمی که ذکر شد، بسیار راحت است. در صورتی که این علائم را در خود مشاهده کردید، حتما به پزشک زنان مراجعه کنید. شرح حال بیمار به پزشک کمک میکند که در صورتی که به این بیماری مشکوک است، اقدامات لازم صورت گیرد. معمولا در این موارد پزشک برای فرد سونوگرافی انجام میدهد. البته به جواب سونوگرافی خیلی نمیشود اطمینان کرد. مواردی رویت شده است که فرد با اینکه از سونوگرافی جواب منفی گرفته است، اما بعد متوجه وجود بیماری شده است. در صورتی که این امکان برای فرد وجود دارد، بهتر است از سونوگرافی واژینال استفاده شود. این نوع از سونوگرافی جواب بسیار دقیقتری را به فرد میدهد و میتواند او را از وجود یا عدم وجود بیماری به خوبی آگاه کند.
در این نوع سونوگرافی در صورتی که فرد مبتلا به پلی کیستیک باشد، در سونوگرافی شکلی از فولیکولهای ریز دیده میشود که حالت گردنبند دارند. این فولیکولها همانهایی هستند که در چرخهی قاعدگی آزاد نشدند و در سطح تخمدان باقی ماندند. اما در حالت عادی معمولا سونوگرافی فرد، 3،4 فولیکول ریز را در سطح تخمدان نشان میدهد که طبیعی به نظر میرسد.
شانس بارداری با وجود تنبلی تخمدان
همانطور که در بالا اشاره کردیم، با داشتن این بیماری، به طور معمول چرخهی قاعدگی دچار اختلال و بینظمی میشود. این نکته سبب میشود که فرد مبتلا به بیماری تخمک گذاری مشخصی نداشته باشد و دورهی باروری خود در سیکل قاعدگی را نشناسد. هنگامی که بدن فرد در چرخهی قاعدگی خود، تخمکی آزاد نمیکند یا به طور بسیار نامنظم این کار را انجام میدهد، احتمال بارداری بسیار کاهش مییابد. در شرایط بسیار وخیم نیز ممکن است این بیماری به نازایی فرد منجر شود. پس در صورتی که به این بیماری مبتلا هستید، حتما زیر نظر پزشک قرار بگیرید. ضمنا در افراد مبتلا به این بیماری، با افزایش سن، احتمال بارداری کاهش مییابد. پس بهتر است در این افراد، در صورتی که قصد جدی برای بارداری وجود دارد، در سنین کمتر صورت گیرد. زیرا این عامل احتمال موفقیت آمیز بودن بارداری را افزایش میدهد.
همچنین ممکن است این افراد در صورتی که تحت نظر پزشک قرار نگیرند، بارداری ناموفقی را تجربه کنند. چندین سقط را متحمل شوند و جنین خود را نارس به دنیا آورند. حتی در صورتی که این مشکلات برای فرد به وجود نیاید، ممکن است مادر پره اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی را تجربه کند که درمانی ندارد! همچنین وجود این بیماری در طول دورهی بارداری، ممکن است باعث بالا رفتن فشار خون و افزایش قند بارداری شود که برای مادر و جنین میتواند بسیار خطرناک باشد.
منابع:
دیدگاهتان را بنویسید